Osteochondroza lędźwiowa jest zmianą zwyrodnieniowo-dystroficzną kręgosłupa w okolicy lędźwiowej. Zespół bólowy jest spowodowany uszkodzeniem krążków międzykręgowych, korzeni kręgosłupa, włókien nerwowych i tkanki chrzęstnej. W celu leczenia osteochondrozy lędźwiowo-krzyżowej należy skontaktować się z neurologiem.
Objawy osteochondrozy lędźwiowej
- zespół silnego bólu, który może promieniować do nóg i narządów miednicy
- ból w nerkach i kości krzyżowej
- drętwienie kończyn
- sztywność
- napięcie w okolicy lędźwiowej
- zmęczenie, osłabienie
- zawroty głowy
Osteochondroza lędźwiowa ma cechy płciowe przebiegu. Ból kręgowy, który pojawia się z powodu ucisku korzeni nerwowych przez zmienioną chrząstkę krążków międzykręgowych, jest znacznie trudniejszy dla kobiet niż mężczyzn. Intensywność bólu jest bezpośrednio związana z poziomem estrogenu. Im niższe ich wskaźniki, tym wyraźniejszy ból.
Ponadto odbity zespół bólowy lędźwiowo-krzyżowy może być związany ze współistniejącymi chorobami narządów wewnętrznych. U kobiet przeważają choroby sfery moczowo-płciowej, u mężczyzn bardziej charakterystyczne są zaburzenia przewodu pokarmowego.
Leczenie osteochondrozy okolicy lędźwiowo-krzyżowej
Leczenie pacjentów z neurologicznymi objawami osteochondrozy lędźwiowo-krzyżowej powinno być kompleksowe i etapowe. Na pierwszej wizycie lekarskiej przeprowadzane jest badanie kliniczne i funkcjonalne (wyjaśnienie dolegliwości i wywiad) oraz badanie kliniczne. Neurolog bada dynamiczną i statyczną funkcję kręgosłupa, ocenia postawę i parametry napięcia mięśni przykręgosłupowych, określa stopień ruchomości różnych części kręgosłupa i kończyn. Standardowy schemat leczenia osteochondrozy obejmuje:
- wykluczenie niekorzystnych obciążeń
- unieruchomienie (zastosowanie gorsetów, ortez, stylizacja ortopedyczna)
- terapia lekowa
- zabiegi fizjoterapeutyczne
- delikatny masaż akupresury
- terapia ruchowa
- akupunktura
- terapia błotna
- techniki trakcyjne (trakcja)
Jeśli metody zachowawcze nie dają pożądanego efektu, może być wymagana interwencja chirurgiczna.
Fizjoterapia osteochondrozy lędźwiowej
Aby wyeliminować ból, zmniejszyć obrzęk, znormalizować napięcie mięśni pleców, aktywować procesy regeneracji, rozwiązać ogniska włókniste i zwiększyć ruchomość uszkodzonych segmentów, stosuje się zestaw procedur fizjoterapeutycznych:
- pulsacyjne prądy diadynamiczne
- darsonwalizacja
- magnetoterapia (ekspozycja na statyczne lub zmienne pole magnetyczne)
- leczenie laserowe
- elektroforeza lecznicza
- promieniowanie UV
- lokalna krioterapia
- ultradźwięk
- przezskórna elektryczna stymulacja nerwów
Dzięki połączonej fizjoterapii z jednoczesnym zastosowaniem kilku metod skuteczność terapii osteochondrozy lędźwiowej wzrasta o 30%.
Fizjoterapia
Szczególną rolę w zachowawczym leczeniu patologii zwyrodnieniowych układu mięśniowo-szkieletowego przypisuje się rekreacyjnemu wychowaniu fizycznemu. Instruktorzy-rehabilitanci centrum rehabilitacyjnego opracowują indywidualne kompleksy ćwiczeń dynamicznej i rozciągającej terapii ruchowej dla osteochondrozy kręgosłupa. Uwzględnia to płeć, wiek i możliwości fizyczne pacjenta.
Zoptymalizowane ćwiczenia terapeutyczne mają na celu wzmocnienie mięśni pleców, brzucha, miednicy i kończyn dolnych. Dzięki terapii treningowej znikają patologiczne napięcia mięśniowe, zmniejsza się ucisk na krążki międzykręgowe, eliminowane są obrzęki i bóle, stabilizacja kręgosłupa i poprawa postawy.
Interwencja chirurgiczna
Bezwzględnym wskazaniem do zabiegu odbarczającego jest radikulomieloishemia powodująca wyłączenie. Ten niebezpieczny stan patologiczny jest spowodowany przepuklinowym uciskiem korzeni nerwowych i upośledzeniem przepływu krwi w strefie krzyżowo-guzicznej. Powoduje to okresowy nieznośny ból, dysfunkcję narządów miednicy, chromanie przestankowe i inne zaburzenia motoryczne, odruchowe lub czuciowe. Względnym wskazaniem do stabilizacji operacyjnej jest brak efektu długotrwałej terapii zachowawczej (ponad 1, 5-2 miesiące).
Za najbardziej optymalne uznaje się endoskopowe metody osteooplastyki: wszczepienie implantów międzytrzonowych oraz zamocowanie klatek wykonanych z materiałów biokompatybilnych. Minimalnie inwazyjne interwencje szybko przywracają możliwość wsparcia operowanego oddziału i umożliwiają rozpoczęcie wczesnej rehabilitacji.
Leczenie iniekcyjne (zastrzyki na osteochondrozę lędźwiową)
Główną manifestacją osteochondrozy okolicy lędźwiowo-krzyżowej jest ból. Ten złożony, wieloskładnikowy objaw jest związany z miejscowym zapaleniem, patologicznym napięciem mięśni, uszkodzeniem więzadeł, przyczynami biomechanicznymi i dysfunkcją systemu odczuwania bólu. Dlatego leczenie powinno odbywać się w kompleksie. W celu szybszego działania farmakologicznego i zmniejszenia ryzyka żołądkowego i sercowo-naczyniowego przepisywane są leki do terapii iniekcyjnej:
- przeciwzapalne (NLPZ)
- środki przeciwbólowe (przeciwbólowe)
- środki zwiotczające mięśnie (relaksujące, łagodzące napięcie mięśniowe)
- rozszerzające naczynia krwionośne (poprawiające mikrokrążenie krwi)
- chondroprotektory (stymulujące regenerację krążków międzykręgowych, spowalniające niszczenie tkanki chrzęstnej).
Na zalecenie lekarza można stosować zastrzyki homeopatyczne do leczenia osteochondrozy i witamin. W celu szybkiego i skutecznego usunięcia zespołu silnego bólu zaleca się przykręgowe blokady terapeutyczne (zastrzyki do splotu nerwu lędźwiowo-krzyżowego).
Terapia medyczna
Tradycyjnie kompleksowa terapia chorób zwyrodnieniowych kręgosłupa obejmuje leczenie tabletkami i kapsułkami, podobnie jak metoda iniekcji:
- NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne)
- środki przeciwbólowe
- miotropowe leki przeciwskurczowe (leki łagodzące skurcze mięśni)
- korektory wegetatywne (stabilizatory tonu autonomicznego układu nerwowego)
- środki rozszerzające naczynia krwionośne (w celu poprawy przepływu krwi i trofizmu tkanek)
- formy dawkowania chondroityny i glukozaminy
- środki uspokajające i przeciwdepresyjne (w celu złagodzenia napięcia emocjonalnego i chronicznego stresu)
- kompleksy witaminowo-mineralne
Preparaty tabletek do leczenia osteochondrozy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego są przepisywane przez długi okres (do 2 miesięcy lub dłużej).
Jak ta choroba objawia się klinicznie?
osteochondroza kręgosłupa lędźwiowego w początkowych stadiach charakteryzuje się bardzo ogólnymi objawami, które bardzo trudno rozpoznać bez interwencji doświadczonego specjalisty. Zwykle pacjenci zaczynają skarżyć się na ból i inny dyskomfort dopiero po wystąpieniu drugiego etapu.
Głównym objawem klinicznym tej choroby, jak zapewne wszyscy wiedzą, jest ból w dolnej części pleców. Nasilenie tego objawu znacznie wzrasta po podnoszeniu i dźwiganiu ciężarów, a nawet po prostych ruchach kończyn lub tułowia. Po pewnym czasie bóle stają się bolesne, denerwujące, ale mogą okresowo się pogarszać.
Kolejną częstą skargą pacjentów na wizytę u kręgowca jest sztywność, ograniczenie ruchomości w stawie lędźwiowo-krzyżowym. Pacjentom trudno się pochylić, odwrócić. Należy również zauważyć, że często ból może promieniować na tylną powierzchnię kończyn dolnych.
W wyniku ucisku korzeni nerwowych przez powiększone krążki międzykręgowe dochodzi do zaburzeń bólu skóry i wrażliwości na temperaturę. Należy powiedzieć, że te naruszenia mogą oznaczać zarówno osłabienie, jak i wzrost progu wrażliwości. W przypadku przedwczesnego leczenia choroba jest dodatkowo komplikowana przez niedociśnienie mięśniowe, a także hiporefleksję.
Jak pozbyć się tej poważnej choroby?
Leczenie problemu osteochondrozy dzieli się na dwie główne grupy metod: zachowawczą i chirurgiczną. Podstawą pierwszej metody jest oddziaływanie na organizm człowieka za pomocą leków, do których należą niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, biogenne immunostymulanty, a także leki rozluźniające mięśnie obwodowe. Przed przyjęciem którejkolwiek z grup tych leków zdecydowanie należy udać się do lekarza, który przeprowadzi dokładną diagnozę i sporządzi indywidualny plan leczenia. Jest to bardzo ważne, ponieważ leki opisane powyżej mogą mieć poważne skutki uboczne, których można uniknąć, jeśli leki są przyjmowane prawidłowo.
Szeroko stosowane są również maści chondroprotekcyjne i przeciwzapalne, witaminy z grupy B.
W leczeniu osteochondrozy sprawdziły się metody terapii manualnej, fizjoterapii i akupunktury, które pomagają poprawić miejscowe ukrwienie, rozluźnić mięśnie pleców.
Leczenie osteochondrozy odcinka lędźwiowego kręgosłupa
Według statystyk co druga osoba w wieku od 25 do 55 lat przynajmniej raz w życiu doświadczyła objawów osteochondrozy lędźwiowej o różnym nasileniu: od dyskomfortu w okolicy lędźwiowej po silny ból z ograniczoną ruchomością.
Szkielet lędźwiowy podlega maksymalnym obciążeniom, więc wysoki procent osteochondrozy w tym konkretnym obszarze kręgosłupa nie jest przypadkowy.
Choroba polega na zwyrodnieniu krążka międzykręgowego ze stopniowym zajęciem sąsiednich kręgów, stawów międzykręgowych i aparatu więzadłowego w procesie patologicznym.
Po potwierdzeniu diagnozy leczenie osteochondrozy lędźwiowej należy rozpocząć natychmiast, nie czekając na pojawienie się powikłań.
Mechanizm rozwoju osteochondrozy
W chrzęstnej strukturze krążka międzykręgowego znajduje się jądro miażdżycowe otoczone gęstym włóknistym pierścieniem, którego włókna kolagenowe ściśle wiążą krążek z trzonem kręgu.
Krążki międzykręgowe działają jak amortyzatory, które łagodzą nacisk na kręgosłup podczas stresu. Wraz z wiekiem, w wyniku niedożywienia, tkanka chrzęstna krążków ulega procesom dystroficznym. Rdzeń wysycha, traci swoje właściwości amortyzujące, po czym następuje zniszczenie włóknistego pierścienia. W jego strukturze pojawiają się mikropęknięcia, pęknięcia włókien. Ze względu na zwiększone obciążenie rdzeń dysku przemieszcza się poza kręgosłup - rozwija się początkowy etap powstawania przepukliny - występ. Prowadzi to do podrażnienia korzeni nerwowych i pojawienia się bólu u pacjenta.
Jeśli włóknisty pierścień zostanie całkowicie rozdarty, powstaje przepuklina międzykręgowa.
Czynniki prowokujące rozwój i zaostrzenie osteochondrozy lędźwiowej
- Zagrożenia zawodowe - intensywne obciążenia dynamiczne, praca związana z częstymi zmianami pozycji ciała: zgięcie, wyprost, skręty, podnoszenie dużych ciężarów, drgania.
- Predyspozycja genetyczna, w której w tkankach kręgosłupa występują zmiany strukturalne przyspieszające ich degenerację.
- Nieprawidłowa postawa, w której występuje nierównomierne rozłożenie obciążenia na szkielecie osiowym.
- Patologie ortopedyczne: płaskostopie, skrzywienie kręgosłupa.
- Hipodynamia, siedzący tryb życia.
- Otyłość.
- Wrodzone i nabyte patologie kręgosłupa.
- Konsekwencje urazów struktur kręgosłupa (upadek z wysokości, wypadki transportowe i inne).
- Zawody sportowe z dużym obciążeniem fizycznym kręgosłupa: narciarstwo, tenis, jazda konna, podnoszenie ciężarów.
- Nieracjonalne odżywianie, brak równowagi w diecie na główne składniki odżywcze: białka, tłuszcze, węglowodany, witaminy, mikroelementy.
- Brak równowagi hormonalnej u kobiet w okresie ciąży i menopauzy.
- Złe nawyki: alkohol, palenie.
- Zmiany wieku.
- Procesy zapalne kręgosłupa (choroba Bekhtereva).
- Patologie związane z zaburzeniami procesów metabolicznych w organizmie (cukrzyca, niedoczynność tarczycy).
Etapy osteochondrozy lędźwiowej
W zależności od stopnia uszkodzenia krążków międzykręgowych i obrazu klinicznego wyróżnia się cztery etapy osteochondrozy kręgosłupa lędźwiowego:
1 etap. Następuje stopniowy spadek elastyczności krążków międzykręgowych. W pierścieniu włóknistym pojawiają się mikropęknięcia. Z powodu odruchowego skurczu mięśni otaczających dotknięty odcinek kręgosłupa rano występuje sztywność i dyskomfort w plecach.
2 etap. Trwa niszczenie włóknistego pierścienia, dysk spłaszcza się, co prowadzi do zmniejszenia odległości między sąsiednimi kręgami. Ruchliwość patologiczna rozwija się, gdy kręgi mogą poruszać się względem siebie. Zaburzone jest odżywianie tkanek kręgowych. Ból jest już regularny.
3 etap. Na wpół zniszczony pierścień włóknisty nie może już utrzymać jądra miażdżystego, pojawia się występ (występ) - początek powstawania przepukliny. Ból nasila się i staje się stały. Występuje deformacja kręgosłupa.
4 etap. Dyski międzykręgowe są zastępowane tkanką bliznowatą. Istnieje wiele komplikacji, aż do całkowitej utraty aktywności ruchowej. Ten etap osteochondrozy lędźwiowej można leczyć tylko za pomocą złożonej operacji zastąpienia zniszczonych kręgów sztucznymi implantami.
Diagnostyka
- Zbiór anamnezy.
- Badanie neurologiczne odruchów, wrażliwość.
- testy funkcjonalne.
- Radiografia, MRI, CT.
Metody leczenia
Tradycyjne leczenie osteochondrozy lędźwiowej obejmuje następujące metody:
Farmakoterapia: niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykoidy, środki zwiotczające mięśnie, środki uspokajające i kompleks witamin z pierwiastkami śladowymi.
Zabiegi fizjoterapeutyczne: elektro-, fonoforeza, ekspozycja na pole magnetyczne, hydroterapia.
Chirurgiczne leczenie osteochondrozy lędźwiowej przeprowadza się zgodnie ze ścisłymi wskazaniami medycznymi w ciężkich przypadkach, jeśli pacjentowi nie uda się zatrzymać silnego bólu metodami zachowawczymi lub grozi mu powikłanie w postaci porażenia kończyn dolnych lub dysfunkcji narządów wewnętrznych.
Osteochondroza kręgosłupa lędźwiowego: diagnostyka i leczenie
Ból pleców często występuje u osoby z powodu kształtowania się nieprawidłowej postawy podczas chodzenia i siedzenia przy biurku. Ale jest to również jedna z konsekwencji uszkodzenia krążków międzykręgowych, tkanek chrzęstnych i włókien nerwowych, co skutkuje rozwojem osteochondrozy kręgosłupa lędźwiowego.
W przypadku osteochondrozy lędźwiowej dochodzi do zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Jeśli choroba nie jest leczona przez dłuższy czas, pogarsza się ogólne samopoczucie pacjenta: ciągłe bóle pleców, drętwienie kończyn, skurcze i skurcze mięśni, ogólne osłabienie i utrata sił.
Jak rozwija się patologia?
W trakcie rozwoju choroby w obrębie kręgosłupa pacjenta występują zaburzenia degeneracyjno-dystroficzne i destrukcyjne. W efekcie zmienia się anatomia i fizjologia elementów stawowych kręgosłupa. Kręgosłup lędźwiowy osoby przyjmuje główne obciążenie w postaci ciężaru górnej części ciała osoby, obciążeń podczas ruchu, treningu lub wykonywania jakiejkolwiek aktywności fizycznej. W wyniku wszystkich powyższych zmian następują następujące zmiany:
- oś kręgosłupa jest zniekształcona;
- zmiany postawy;
- kości naciskają na narządy wewnętrzne. Prowadzi to do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego;
- koordynacja jest zaburzona z powodu naruszenia zakończeń nerwowych;
- zmienia się struktura kręgosłupa;
- chrząstka cienka;
- struktura mazi stawowej jest wypełniona składnikami innych firm;
- kręgi są zużyte, dzięki czemu zmniejsza się odległość między nimi;
- kiedy kręgi stykają się, nerwy są ściśnięte - prowadzi to do ostrego bólu.
Zagrożeni rozwojem osteochondrozy lędźwiowej są sportowcy, którzy prowadzą nadmiernie aktywny tryb życia, osoby prowadzące siedzący tryb życia (będąc w jednym niezmienionym stanie przez długi czas, powodują zwiększone obciążenie kręgosłupa), przedstawiciele zawodów pracy fizycznej, którzy pracują z ciężkie narzędzia, osoby starsze, kobiety w ciąży, nadpobudliwe dzieci.
Objawy osteochondrozy odcinka lędźwiowego
- ostry ból w dolnej części pleców po nocnym śnie;
- ból podczas ostrych skrętów ciała lub podnoszenia ciężkich rzeczy;
- pojawiają się pierwsze oznaki skoliozy;
- częste oddawanie moczu;
- ból promieniuje do nóg, narządów wewnętrznych brzucha i miednicy;
- ostry ból w nerkach i kości krzyżowej;
- trudności w poruszaniu się, chodzeniu, przechylaniu i obracaniu ciała;
- zmęczenie po niewielkim obciążeniu;
- drętwienie kończyn;
- skurcze i skurcze mięśni;
- zawroty głowy;
- zmniejszone napięcie i wrażliwość mięśni.
Przyczyny osteochondrozy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego
- niewłaściwie rozłożony ładunek na plecach;
- Siedzący tryb życia;
- pochylona postawa;
- pozostawanie w tej samej pozycji przez długi czas;
- wrodzona skrzywienie kręgosłupa;
- zbyt częsty trening fizyczny;
- nadmierna masa ciała;
- naruszenie przepływu krwi w kręgosłupie;
- urazy, stłuczenia, złamania kończyn lub kręgów;
- infekcje narządów wewnętrznych.
Etapy rozwoju osteochondrozy odcinka lędźwiowego
Etap 1 – wszystkie schorzenia zwyrodnieniowe dopiero zaczynają się rozwijać w szkielecie pacjenta. Ale jednocześnie dotknięte są już korzenie zakończeń nerwowych. Pogarsza się przepływ krwi i rozpoczyna się proces zapalny. Objawia się bólem pleców po wzmożonym wysiłku, który często promieniuje do nóg.
Etap 2 - włóknisty pierścień w kręgosłupie ulega zniszczeniu, chrząstka staje się cieńsza, zmniejsza się odległość między kręgami. Ból w drugim etapie jest ostrzejszy i ostrzejszy.
Etap 3 - występuje silna kompresja włókien mięśniowych i zakończeń nerwowych. Występują piekące bóle i skurcze mięśni, a także częste drętwienie.
Etap 4 - okres wzrostu nowotworów (osteofitów) w strukturze kostnej. Artroza pojawia się w kręgosłupie i stawach. Plecy stają się nieaktywne, a przy braku prawidłowego leczenia - całkowicie nieruchome.
Jak diagnozuje się osteochondrozę kręgosłupa lędźwiowego?
Diagnoza patologii rozpoczyna się od konsultacji ze specjalistą. Przy pierwszych objawach osteochondrozy skonsultuj się z reumatologiem, neuropatologiem, chirurgiem lub traumatologiem ortopedą. Jeśli masz trudności z wyborem lekarza, powinieneś najpierw skonsultować się z terapeutą. W zależności od objawów i domniemanych przyczyn patologii skieruje cię do jednego z wysoko wyspecjalizowanych specjalistów.
- Lekarz zbada twoją historię medyczną i częstotliwość ich objawów, musisz dostarczyć specjalistom pełną historię medyczną i wyniki wczesnych badań (jeśli takie istnieją). Specjalista przeprowadzi oględziny i badanie dotykowe.
- Podczas badania lekarz zwraca szczególną uwagę na zmiany postawy, napięcie mięśniowe, wrażliwość skóry oraz identyfikuje najbardziej bolesne miejsca. Celem rozmowy jest ustalenie stopnia rozwoju choroby. W razie pytań specjalista doradzi i przeprowadzi badanie.
- Skieruje Cię na badania, ponieważ jest to kompletna diagnoza, która pozwoli Ci postawić prawidłową diagnozę.
- Na podstawie wyników badań lekarz zaleci indywidualny plan leczenia.
Aby zidentyfikować stan mięśni, więzadeł, naczyń krwionośnych, wykryć procesy zapalne lub nowotwory, zaleca się informacyjną i bezpieczną metodę diagnostyczną - MRI kręgosłupa lędźwiowego. Podczas rezonansu magnetycznego osteochondrozy pacjent kładzie się plecami na specjalnym wysuwanym stole. Na głowie pacjenta umieszczane są rolki, aby usunąć napięcie mięśni, a kończyny mocowane są pasami. Każdy niewielki ruch podczas zabiegu może wpłynąć na jakość wyniku. Następnie stół wjeżdża w obszar tomografu. Zabieg nie powoduje bólu. Podczas skanowania tomograf robi dużo hałasu, dzięki czemu można używać słuchawek, aby nie odczuwać dyskomfortu.
Jeśli MRI jest przeciwwskazane, istnieją inne metody diagnostyczne, takie jak tomografia komputerowa i radiografia. Rentgen nadaje się tylko do podstawowej diagnozy i nie zapewnia warstwowego obrazu dotkniętych tkanek. Jednak to badanie jest najprostsze i najbardziej ekonomiczne, pozwalając na zbadanie ciała pacjenta w kilku projekcjach. Ze względu na wysokie narażenie organizmu na promieniowanie, promieniowanie rentgenowskie nie może być często wykonywane.
Leczenie osteochondrozy odcinka lędźwiowego
W zależności od stadium osteochondrozy lędźwiowo-krzyżowej można przepisać różne metody leczenia. Jedną z tych metod jest terapia ruchowa. Odbywa się w specjalnie wyposażonym pomieszczeniu pod ścisłym nadzorem lekarza. Zajęcia odbywają się, gdy pacjent nie odczuwa bólu. Ale jeśli podczas wychowania fizycznego pacjent zaczął czuć się gorzej, lekarz koryguje lub całkowicie anuluje ćwiczenie.
Inną metodą leczenia osteochondrozy lędźwiowej jest fizjoterapia. Poprawia krążenie krwi i odżywienie tkanek, łagodzi stany zapalne i zmniejsza ból. Zabiegi fizjoterapeutyczne obejmują:
- Elektroforeza - stosowane są środki przeciwbólowe, przeciwzapalne, zabieg zmniejsza neurologiczne objawy choroby.
- Terapia magnetyczna – zmienne pole magnetyczne łagodzi stany zapalne.
- Terapia ultradźwiękowa - działa wzdłuż chorego kręgosłupa.
- Terapia diadynamiczna - wpływ na dotknięte obszary następuje za pomocą prądów o różnym natężeniu.
- Hirudoterapia - leczenie pijawkami. Ich działanie poprawia mikrokrążenie, wymianę składników odżywczych w tkankach pleców.
- Kinesio taping to zabieg z użyciem wacika.
Leczenie farmakologiczne - jest przepisywane w skrajnych przypadkach z zastosowaniem leków przeciwbólowych (działają przeciwbólowo lub dodatkowo przeciwzapalnie), przeciwskurczowych (łagodzi skurcze mięśni), rozszerzających naczynia krwionośne (poprawiają mikrokrążenie krwi).